خلاصه کتاب منشور آتن نویسنده : لوکوربوزیه

در سال 1927 گروهی از معماران مدرن در قصرلاسارا واقع در سوئیس در میهمانی دوماندرو گرد هم آمدند . اقای میانی برنامه ای را که در پاریس در بارره مسائل مربوطه به هنر ساختمان تنظیم شده بود بررسی کرده و سپس موقیهت خود را به آف به صورتی دقیق تاکید کرده و تصمیم گرفتند تا جهت رو در رو قرار دادن معماری با وظایف واقعی آن در گروهی متشکل گردند . بدین شکل کنگره های بین المللی معماری مدرن-سیا به نیان گذاری شدند. «منشور آتن»،محصول چهارمین کنگره ی بین المللی معماری مدرن که طی جلسات کار آتن پایه ریزی و طرح ریزی گردید ، بعدا توسط لوکوربوزیه مدون شد ودر سال 1941 در فرانسه انتشار یافت . این کتاب که به عنوان یکی از بارز ترین مانیفست های معماری- شهرسازی میتواند پذیرفته شود ، معرف این مقطع خاص ازروند پر ماجرای زندگی نهضت معماری مدرن می باشد .

بخش اول

شهر و منطقه آن

1- شهر، چیزی جز یک بخش از مجموعه ای اقتصادی ، اجتماعی وسیاسی که منطقه را می سازد ، نیست .

2- همراه و متناسب با ارزش های اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی ، ارزش های روانی و فلسفی وابسته به انسان در گیری هایی را در سطح فردی و اجتماعی مطرح می نمایند . زندگی به آن اندازه توسعه نیافته که طی آن اندازه توسعه نیا فته که طی
آن ، توافقی بین این دو اصل متضاد که بر شخصیت انسانی حکومت می کنند ، صورت پذیرد : فردی بودن و اجتماعی بودن .

3- ضوابط تبیت یافته روانی و زیستی تحت تاثیر نفوذ محیط قرار میگیرند : وضع جغرا فیایی و توپو گرافی ، وضع اقتصادی و وضع سیاسی :

اول – وضع جغرافیایی و توپو گرافی ، خصوصیت عناصر آب و خاک ، طبیعت ، زمین و چگونگی اقلیمی...

4- دوم – وضع اقتصادی – منابع منطقه و تماس های طبیعی یا تصنعی با خارج :

5- سوم – وضع سیاسی واداری:

6- در طول تاریخ ، عوامل مشخصی ویژگی شهر را تعیین کرده اند: دفاع نظامی ، اکتشافات علمی ، تسلسل های حکومتی – اداری ، توسعه ی تدریجی ارتبا طات ووسایط نقلیه ( زمینی و خطوط آهن، آبی ، هوایی)

7- عواملی که توسعه و رشد شهر را هدایت می کنند ، به این ترتیب ، خود بستگی به تغییر و تحولات مداوم دارند.

8- فرارسیدن عهد ماشین دگرگون های ثقیلی در رفتار انسان ها، در طریقه ی پخش و توزیع آن ها در سرزمین ها و همچنین در اقدام های آن ها با عث شده است. گرایش لجام گسیخته ی مردم به متمرکز شدن در شهرها از سرعت ماشین ها کمک می گیرد و این تکامل تهاجمی هیچ گاه سابقه نداشت . هرج ومرج در شهر راه یافته است.

بخش دوم

وضع موجود شهر ها " انتقادات و را ه حل ها

سکونت

9- جمعیت خیلی متراکم شده است . در داخل قسمت قدیمی شهرها (مثل ناحیه های گسترش یافته شهرهای صنعتی قرن بیستم) ، تعداد ساکنین به هزارو حتی هزاروپانصد نفر در هکتار می رسد.

10-در بخشهای پر جمعیت شهر، شرایط سکونت، به دلیل کمبود فضای سبز قابل استفاده و بالاخره به دلیل نگه داری نکردن از ساختمان ها ( واعمال کردن کاربری ها فقط بر مبنای سود جویی) وضه بدی به خود گرفته اند . این . وضع به دلیل وجود ساکنین با سطح زندگی پایین و نا مرفه که نمی توانند به تنهایی به وسایل پیش گیری از بیماریها دست یابند ، به وخامت می گراید ( مرگ و میر به بیست درد هم می رسد).

11-رشد شهر به تدریج فضاهای سبز اطراف را که روزگاری چشم اندازهای روی حصارش بودند می بلعد با دور شدن همیشگی اغلب عناصر طبیعی از مراکز مسکونی ، وخامت وضع بهداشتی فزونی می یابد

12- ساختمانهایی که به سکونت اختصاص یافته اند طوری در سطح شهر قرار گرفته اند که به احتیاجات بهداشتی مغایرت دارند.

13- محل های پر جمعیت تر در موقیعت های شهری بدتری قرار گرفته اند( مانند دامنه هایی که در جهت نا مساعد قرار دارند ، بخش های شهری که دستخوش مه و رطوبت ، گاز و دود کارخانه ها بوده ویا مورد تهدید سیل و طغیان رود خانه ها هستند...).

14- ساختمان هایی که به سمت های مناسب باز می شوند ، خانه های مرفه و منطق ممتاز شهر را اشغال می کنند،در تعرض بادهای سخت قرار نمی گیرند ، چشم اندازه های وسیع و بزرگ به طرف مناظر زیبایی از دریچه ها ، دریا ها ، کوه ها و غیر داشته و به اندازه ی وفور ازآفتاب برخورد هستند.

15- این وضع نا عادلانه ی توزیع منازل مسکونی از طرف عادت و از طرف مقررات ساختمانی تحت عنوان زونینگ توجیه شده و مدلل به حسلب می آیند.

16- ساختمان هایی که در طول جاده و در اطراف محل تقاطع آن ها بنا شده اند به علت وجود سروصدا ، گرد و خاک و گازهای مضر محیط ، برای سکونت مسا عد نیستند.

17- ردیف کردن خانه های مسکونی در طول خیابان ها که اینک مرسوم شده ، نور آفتاب را فقط برای تعداد قلیلی خانه تضمین می کند.

18- طریقه ی توزیع ساختمان های عمومی که به سکونت وابسته اند ،خود سرانه اند.

19-مدارس به خصوص اغلب در کنار خیابانهای مسکونی قداد گرفته اند.

20-هسته های مسکونی هاله ی شهر،بدون داشتن رابطه و بستگی های معمولی با شهر محروم هستند.

21-کوشش شده که فضای هاله ای شهر،در سطح اداری، متشکل گردد.

22-فضاهای هالهای اغلب مجموعه ی نامنظمی از خانه های محقر هستند که در آن ها بنای شبکه های راه یابی ضروری نیز نمی تواند کاری مفید صورت دهد.

23- از امروز به بعد محلات مسکونی می بایست بهترین جای شهر را اشغال کنند و با پیروی از شرایط اقلیمی وبا استفاده از چگونگی پستی وبلندی زمین ، به مناسب ترین وجهی در معرض و در دست رسی آفتاب و فضای های سبز لازم قرار گیرند.

24-انتخاب بخشی های مسکونی برای شهر می بایست با در نظر داشتن دلایل بهداشتی صورت گیرد.

25- بر حسب وضع طبیعی زمین و در رابطه با نوعخانه های مسکونی که پیش نهاد می شوند ، گونه ای تراکم سکونتی منطقی می بایست مقرر و به مورد اجرا گذارده شود.

26- برای هر خانه ی مسکونی حداقل ساعاتی که لازم است از آفتاب بهره گیرد، باید تعیین گردد.

27- می بایست از ردیف شدن خانه های مسکونی در طول خیابان ها و جاده ها جلو گیری کرد .

28- از امکانات فنی مدرن برای بنا نهادن ساختمان های بلند می بایست استفاده کرد.

29- ساختمانهای بلند که هر یک با فاصله ی زیاد نسبت به دیگری قرار میگیرند می بایست زمین را برای فضاهای بزرگ سبز آزاد بگذارد.

30- سطح های آزاد شهرها معمولا کافی نیست.

31- وقتی فضا های آزاد تا حد زیادی گسترده و پراکنده هستند ، وضع توزیعی بدی داشته و به خوبیاز طرف توده ی ساکنین شهر مورد استفاده قرار نمی گیرند

32- مبادرت به احداث فضاهای آزاد وسبز و توزیع آن ها به صورتی نا متعادل در شهر ها می تواند به بهبود شرایط سکونت در بخش های شلوغ شهر کمک کند.

33- در اطراف شهرها ، در زمین هایی که می بایست در آینده محله های مسکونی ویا مناطق صنعتی در آجای گیرند، برای استفاده ی ساکنین مجاور، به احداث تاسیسات ورزشی اندک و محدودی اقدام شده است. این امر نشان دهنده ی نابسامانی وتغییرات مداوم در وضع شهری است.

34- فضاهای که می توانند به فراغت های هفتگی مردم شهرها اختصاص یابند اغلب وضع ارتباطی بدی با شهر دارند.

35-از این پس هرمحله ی مسکونی می بایست سطح سبز لازم برای جواب گویی به تشکل منطقی برای بازی ها و ورزش های دسته جمعی بچه ها ، نوجوان و سالخوردگان را داشته باشد.

36- هسته های ناسالم شهرمی بایست تخریب شده وجای خود را به سطوح سبزی بدهند که به بهسازی محلات مسکونی نزدیک کمک میکنند.

37- سطوح سبز جدید شهری می بایست در خدمت اهدافی که دقیقا تعیین ششدهاند قرار گیرند : در بر گرفتن مهد کودک ها، مدارس، مراکز جوانان و همه ی بناهایی که دارای استفاده ی عمومی هستند و از نزدیک به خانه ها پیوند دارند.

38- ساعات فراغت هفتگی می بایست در اماکنی که قبلا به این منظور و به صورتی مناسب تعیین شدهاند گذرانده شوند . پارکها ، بیشه ها ، زمین های ورزشی ، استادیوم ها ، کرانه های دریا وغیره .

39- پارکها، زمین های ورزشی ، استادیوم ها ، کرانه های دریا وغیره.

40- می بایست عناصر موجود را نگه داشت :رود خانه ها ،جنگل ها تپه ها، کوه ها، دره ها ،دریاچه ها، دریا و غیره

کار

41 ) اماکن کار در شرایط کنونی به صورتی منطقی در مجموعه شهری توزیع نشده اند: صنعت ، کاردستی ، معاملات ، ادارات، بازرگانی.

42) اتباط بین خانه ها و اماکن کار معمولی نیست وپیمودن مسیرهای خیلی طویل به مردم تحمیل میشود.

43) ساعات تراکم زیاد ترافیک از یک وضع بحرانی خبر می دهد .

44) از فقدان هرگونه برنامه ، رشد مراقبت نشده ، کمبود پیش بینی ها ، سوءاستفاده از اراضی و... ناشی میشوند و صنعت نیز به صورت اتفاقی در آنها جا گرفته واز هیچ قاعده ای پیروی نمی کند.

45) درشهر ها دوایر وموسسات در محله های بازرگانی متمرکز میشوند ومحلات بازرگانی نیز که در نقاط متمایز تر این محلات به زودی طعمه ی سود جویی قرار می گیرند وچون فقط صحبت از معاملات شخصی در میان است این فضاها به تدریج فاقد تاسیسات وتشکیلاتی می شوند که وجودشان به نفع توسعه طبیعی آنهاست.

46) فاصله های بین اماکن کار و اماکن سکونت به حداقل خود تقلیل یابند .

47) بخش های صنعتی می بایست از بخشهای سکونتی مستقل بوده و از دیگر بخشها به وسیله فضای سبز جدا شوند.

48) فضاهای صنعتی می بایست درمجاورت راه آهن ، آبراه و جاده ها باشند.

49) صنعتگر که از نزدیک به زندگی شهری بستگی داشته و زاده ی آنست بایست بتواند اماکنی را که بدین منظور وبه خوبی تعیین شده اند اشغال نماید.

50)محله تجاری معاملات که به کارهای خصوصی ودولتی اختصاص یافته می بایست از ارتباطات مناسب چه نسبت به محلات مسکونی وچه صنایع و چه نسبت به فعالیت های صنایع دستی که در شهر قدیم ویا نزدیک مانده اند برخوردار باشند.

ارتباطات

51) شبکه فعلی خیابان های شهری مجموعه ای از انشعاباتی است که در اطراف خطوط بزرگ توسعه یافته اند این انشعابات در اروپا به زمان گذشته می گردند به بیش از قرون وسطی و گاه نیز به بیش از از عهد کهن.

52) راه های بزرگ ارتباطی به خاطر نگه داری پیاده ها و ارابه ها پایه گذاری شده اند و امروزه با وسایل نقلیه موتوری مطابقت ندارند.

53) بعد نامساعد خیابان ها استفاده از سرعت های جدید و توسعه ی شهرها را مانع می شود.

54) فواصل بین تقاطع های خیابان ها خیلی کوتاه هستند.

55) پهنای خیابان ها کافی نیست و سعی درفزونی بخشیدن به این پهنا ها نیز اکثراً عملی پرخرج و بیش از همه بی نتیجه است.

56) در مقابل سرعت های مکانیکی شبکه خیابانی غیر منطقی به نظر می رسد چون که فاقد دقت ،انعطاف، تنوع و تطابق است.

57)جاده هایی که دارای شخصیت تجلیلی بوده و به خاطر سان دیدن ترسیم شده اند توانسته و می تواند باعث در هم پیچیدگی و خیمی برای ارتباطات گردند.

58)در بسیاری از موارد احداث شبکه های راه آهن همزمان با عهد توسعه شهرها به صورت مانعی سنگین در راه گسترش و توسعه شهری در مراحل بعد است چون که محلات مسکونی را کاملاًاز یکدیگر جدا می کند و آنها را از بماس با عناصر زندگی بخشنده شهر باز می دارد.

59)بر پایه آمار دقیق می بایست مطالعات تحلیلی لازم روی ترافیک جامع شهر و منطقه آن صورت گیرد این کار جهت های ترافیک و کیفیت حرکت را رهنمون خواهد بود.

60)راه های عبور و مرور می بایست برحسب خصوصیات آنها طبقه بندی و در رابطه با عملکرد وسایل نقلیه و سرعت آنها ساخته شوند.

61)چهار راه های دارای حرکت متراکم برای جواب گویی به رفت آمد های مداوم با استفاده از تغییر سطح مسیرها شکل تازه ای خواهند یافت.

62)عابر پیاده باید بتواند برای خود راه هایی را برگزیند که از مسیر های خودرو هامتمتیز باشد.

63)خیابان ها می بایست برحسب عملکرد شان از یکدیگر تفکیک شوند:خیابانهای مسکونی،خیابانهای تفریح وبرای گردش، بزرگراهها.

64)فضا های سبز می بایست خطوط بزرگ رفت آمد را جدا کنند.

میراث تاریخی شهرها

65)ارزشهای معماری می بایست محافظت شوند چه آنگاه که صحبت از بناهای مفرد به میانه است وچه آن گاه که هسته های کامل شهری مورد نظر است

66)این ارزشها آنگاه که بیان به زبان حال فرهنگ پیشین بوده و یا علاقه مندی همگانی را پاسخ می گویند می بایست مورد مراقبت قرار گیرند.

67)به خاطر آنکه حفاظت آنچه گفتیم مستلزم از خود گذشتگی گرو های انسانی نباشد که با شرایط غیر بهداشتی در گیر هستند.

68)هر گاه ممکن باشد میبایست خسارت های را که به موجودیت آنها واردآمده است با اقدامات ریشه ای جبران کرد:مانند :تغییر مسیر دادن خطوط حیاتی رفتو آمد و یا جابه جا کردن مراکز که تاامروز پا بر جا تلقی شده اند.

69)تخریب زاغه های گردا گرد بنا های تاریخی فرصت به وجوود آمدن فضا های سبز را به دست می دهد.

70)به کار بردن سبک های گذشته در ساختمانهای جدید واقع در محدوده های تاریخی و اتکا به ادعا های زیبای شناسانه،به عواقب نا میمونی منجر می شود به هیچ صورت نباید اجازه داد که این عادت تداوم یابد و به هر شکلی این گونه خواسته ها و اقدامات عملی شوند.

بخش سوم

71)بخش بیشتری ازشهر های که مطالعه شده اند امروز به مثابهتصویری از بی نظمی معرفی می شوند؛این شهرها به هیچ صورت با هدفشان،که ارضای ساکنین آنها در زمینه احتیاجات زیستی و روانی است، مطابقت ندارند.

72)این وضعیت،از آغاز دوره ماشین،تزیید بدون وقفه منافع خصوصی را اعلام می کند.

73)تجاوز از طرف منافع خصوصی تعیین کننده مصیبت آور تعادل بین فشار نیرو های اقتصادی از یک طرف و ضعف کنترل اداری توأم با ناتوانی در همدردی اجتماعی از طرف دیگر است.

74)با وجود اینکه شهرا در یک حالت تغییر شکل مداوم هستند ب خلاف آنچه توسط محافل فنی با ارزش مشخص شده توسعه آنها بدون دقت و کنترل و بدون به حساب آوردن اصول شهر سازی معاصر صورت می گیرد.

75)شهر می بایست در سطح معنوی و مادی آزادی فردی و بهره گیر یاز اقدامات عمومی را تضمین کند.

76)در حیطه دستگاه شهری چیزی نباید تعیین شود مگر در مقیاس انسانی.

77)نکات کلیدی شهر سازی عبارت اند از، چهار کارکرد :سکونت، کار، تفریح،و رفت وآمد.

78)طرح جامع شهری شالوده بخشهای متعلق به چهار کارکرد کلید را تعیین خواهد کرد وبنای مربوط به هر یک را در مجموعه تثبیت خواهند نمود.

79)دوره عملکرد های شبانه روزی:سکونت،کار،پرورش خویش،با حد اعلای دقت توسط شهر سازی تنظیم شده ودر این امر سکونت در رأس نگرانی ها قرار داشته ونقطه حرکت برا یهرگونه خواهد بود.

80)سرعت های جدید مکانیکی نظم محیط شهری را برهم زده و خطرتثبیت شده ای به همراه داشته،ازدحام و فلج شدن ارتباطات و اختلال بهداشت را باعث می شوند.

81) لازم است اصل رفت آمد شهر و حومه ی آن مورد تجدید نظر قرار گیرد و سرعت های متفاوت طبقه بندی شده اصلاح از راه ناحیه بندی باهماهنگ کردن کارکردهای کلیدی شهر بین آنها پیوند های طبیعی به وجود آورد برای ثبات بخشیدن به این امر می بایست راه های اصلی به گونه ای منطقی توزیع شوند.

82) شهرسازی علمی دو بعدی نبوده بلکه سه بعدی است: بهره گیری از عنصر اتفاع راه حلی برای ترافیک مدرن خواهد جست وحتی با به کار گرفتن فضاهای آزادی که بدین صورت بدست می آیند برای فعالیت های تفریح وترج راه حلی می یابد .

83) شهر می بایست در مجموعه منطقه ی نفوذش مطالعه شود یک طرح منطقه ای جایگزین یک طرح شهری ساده خواهد شد حد مجتمع های مسکونی در رابطه با شعاع نفوذ اقتصادی آنها تعیین خواهد گردید.

84) شهر که در هر حال به عنوان یک واحد تعریف شده می بایست به شکلی هماهنگ در هریک ا ز بخش های خود رشد کند وفضاها وپیوند هایی را ارائه دهد که با قید تعادل مراحل توسعه بعدی بتواند در آنها جایگزین شوند .

85) لازم وفوری است که هر شهر برنامه خود را تثبیت نموده و قوانینی را وضع کبد که اجرا شدن آن برنامه را میسر دارند.

86)برنامه می بایست بر پایه بررسی های تحلیلی دقیق که توسط متخصصین تدوین شده اند بنا شوند می بایست مراحلی را در زمان ودر فضا پیشبینی کند و میبایست در یک هماهنگی مثمر منابع طبیعی انسان ها، وضع طبیعی جغرافیایی ، سرزمین مجموعه ، داده های اقتصادی، نیاز های اجتماعی ارزش های معنوی را پیوند دهد.

87) برای یک معمار مسئول نسبت به وظایف شهر سازی بعد انسانی سازنده اندازه به عنوان ابزار کار اوست.

88) هسته ی اولیه ی شهرسازی از یک یاخته ی مسکونی (یک خانه) و جایگزینی ان در یک گروه که تشکیل دهنده ی مجتمع مسکونی به اندازه ای مفید ومناسب است ساخته شده.

89) نقطه ی شروع همین مجتمع ها خانه بوده و سپس داخل فضاهای شهری ، روابط سکونت، اماکن کار و بناهای مختص به ساعات فراغت تعیین شوند.

90) برای انجام این وظیفه ی سنگین به کار بردن ذخایر تکنیک مدرن اجتناب ناپذیر است ذخایر تکنیکی ای که با همکاری متخصصین خود پشتیبان هنر ساختمان بوده و با همه ی تضمین های علوم ، ابداعات و پشتوانه های معاصر به ان غنا خواهد بخشید.

91) توسعه ی رویدادها به صورتی ریشه ای از عوامل سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی نفوذ پذیر خواهد بود.

92) ودر مجموعه ای که گفته شد وظیفه ی معمار سوای ان است که بتوان فرعی اش محسوب کرد.

93) در واقعیت متضاد بایکدیگر جود دارند: از یک سو وجود کارهایی که می بایست با فوریت آغاز شوند تا شهر ها شکل گیرند واز سوی دیگر شرایط مالکیت زمین به حد نهایی اش تجزیه وقطعه بندی شده است.

94) تضاد بزرگی که در اینجا به وضوح منتج می شود یکی از خیم ترین مسائل دوران ما را مطرح می کند: فوریت درتنظیم و به دست آوردن زمین های مفید برای جوابگویی به احتیاجات حیاتی فرد با همه ی هماهنگی آن با احتیاجات عمومی و از راه وسایل قانونی.

95) منافع خصوصی مشروط و تحت لوای منافع عمومی خواهند بود.

کار

41) اماکن کار در شرایط کنونی به صورتی منطقی در مجموعه شهری توزیع نشده اند: صنعت ، کاردستی ، معاملات ، ادارات، بازرگانی.