طراحی با نور: در هتل وزیرمجموعه‌های آن

1.       اصول طراحی هتل

طراحی با نور: در هتل وزیرمجموعه‌های آن

ایجاد کاربری 24 ساعته، چند گانگی فعالیت‌ها و پیچیدگی فضاهایی که ممکناست همزمان چندین نقش را داشته باشند در طراحی هتل‌ها تمهیداتی را می‌طلبد که یکیاز مهم‌ترین آنها نورپردازی است.

در تلاقی معماری و طراحی داخلی، نورپردازی جایگاهویژه‌ای دارد که گستره‌ی وسیعی از نیازها را پوشش می‌دهد. این نور است که بهمیهمانان خوشامد می‌گوید و به آنها احساس آرامش می‌دهد، گاهی نمودار تصاویر است،گاهی مشخص کننده‌ی موقعیت‌ها، گاهی هم حریم‌ها را از هم تفکیک می‌کند و اختلافکاربری‌ها را مشخص می‌کند. ضمن آنکه به میهمانان کمک می‌کند تا در فضایی ناشناختهسیر کنند و به کشف و شهود بپردازند. هر بخش از فضای یک مهمان خانه یا هتل، ویژگیمنحصر به فردی دارد که با توجه به آن می‌بایست نورپردازی خاصی صورت گیرد تا معرف آنمشخصه باشد. در ادامه به تعریف این بخش‌ها و چگونگی طراحی آنها با نورمی‌پردازیم.
هال ورودی: تنظیمچشم‌انداز هتل
هال ورودی جایی است کهمیهمان‌ها در آن جا ثبت هویت می‌شوند و در عین حال هتل هم برای آنها ثبت هویتمی‌شود! تصوری که شخص از بیرون ساختمان به دست آورده، در بدو گذر از درهای ورودی دراین نقطه تقویت یا دگرگون می‌شود. این محل باید برای همه‌ی مهمانان بالقوه و بالفعلجذاب و پذیرا باشد. باید گرم، راحت، صمیمی و در برگیرنده باشد. چگونگی ادراک فضایداخلی وابستگی زیادی به مقطع زمانی دارد. نورپردازی مناسب در فضایی ثابت چنان تنظیممی‌شود که این فضا برای مسافری که صبح هنگام هتل را به مقصد فرودگاه ترک می‌کند وتازه واردی که نیمه‌شب وارد می‌شود، به یک اندازه خوشایند باشد. صبح هنگام باید همهچیز پرانرژی و تازه به نظر آید؛ اما هنگام شب، پس از یک روز فعال، محیطی راحت ومطلوب است که در عین حال خواب‌آور نباشد. برای این فضا مناسب است که در زمینه‌ای ازنور محیطی، نورهای متمرکز نقطه‌ای طراحی شود که در عین ایجاد یک بافت بصری درجهت‌یابی به میهمانان کمک کند. با کمک نورپردازی دید را به سمت اشیاء مورد نظر وبخش‌های طراحی شده هدایت می‌کنیم. چشم، ناخودآگاه به سمتی توجه می‌کند که نورانی‌تراست و در آن ناحیه معطوف به لبه‌ها و کنج‌ها می‌شود پس بیشتر تاکید را می‌توان برطراحی نورهای خطی و مشخص کننده لبه‌ها گذاشت. در زمینه‌ای از نورهای محیطی می‌توانقسمت پذیرش را با شدت نور متفاوت یا رنگ متفاوت چنان طراحی کرد که در فضای هالورودی بیشترین نظر را جلب کند.
پذیرش :قسمت پذیرش دو نقشکاربردی و دکوراتیو توامان دارد. نورپردازی در سطح کاربردی باید چند منظور را تامینکند. نورهای رو به پایین که بالای میز کار قرار می‌گیرند به مشتری کمک می‌کنند کهفرم‌ها را مطالعه کند و بداند در حال امضاء و قبول چه مواردی است! در پشت میز کارهمچنین نورپردازی برای کارهای نوشتاری و خواندنی کارکنان لازم است. مسلماً در اینحالات مواد و مصالح به کار گرفته شده نباید چنان باشند که نور را به چشم بازبتابانند یا در موارد استفاده از کامپیوتر بازتابی روی صفحه‌ی مانیتور ایجاد کنند. فضای این قسمت باید پذیرا و خوشایند باشد و در آن از نورهای گرم و صفحات نورانی درزمینه‌ی عمودی استفاده شود. نورهای سقفی به کمک نورهای میز و دیگر نورهای محیطیباید چنان تعدیل شوند که چهره‌های مراجعان و کارکنان ملایم و زیباتر جلوه کند ومخوف و هراس‌انگیز به نظر نرسد. در بیشتر هتل‌ها میز پذیرش اولین عنصر مورد توجهاست که ممکن است با جهت رو به پایین یا بالا نورپردازی شود. در طراحی و عرضه‌یمصالحی که در طرح به کار می‌رود، فیبرهای نوری با نورافشانی رو به بالا در کف یاتوام با کاتود سرد، بر حالت نمادین مجموعه تاثیر بسزایی می‌گذارد. یک نقطه نظرطراحانه این است که برای قسمت پذیرش گوشه‌ای بیافرینیم چون صحنه‌ی نمایشی خاموش باپیشخوان نورانی و گل‌ها یا مجسمه‌هایی شاخص یا هر چیز ساده‌ی دیگری که جلب نظر کندو توجه مراجعان را به طور نامحسوس به خود جلب کند.
راهروها: نور راهنمای گذر
راهروها از آن دسته فضاهای ارتباطی هستند که اغلب توجه کمی به طراحیآنها می‌شود. هر قدر هم که در طراحی معماری این قسمت‌ها سهل‌انگاری شده باشد یکطراح داخلی با نورپردازی مناسب می‌تواند این بخش‌های مرده را احیاء کند. در هر هتلیحتی اگر هدف نهایی فقط اجاره‌دادن اتاق‌ها باشد بالاخره لازم است که مسیر رسیدن بهاین اتاق‌ها جذاب و جالب توجه باشند. از آنجا که معمولاً راهروها در نقاطی ازساختمان قرار دارند که از نور روز بی‌نصیب است، باید تمام مدت شبانه‌روز نورپردازیشوند؛ پس در اینجا هم جنبه‌های زیبایی‌شناسی و کاربردی مورد نظر است هم صرف انرژی. معمولاً وجود یک سیستم کنترل در راهروها ضروری است تا بدین ترتیب میزان نور موردنیاز برحسب ساعات مختلف روز خود به خود تنظیم شود. بدیهی است که هیچ کس نورخیره‌کننده و تند را در ساعت 3 صبح یا یک نور بی‌رمق و فضای تاریک هم زمان با آغازروز را نمی‌پذیرد. خلق دیدهای متنوع نیز بهانه‌ی خوبی است برای عوض کردن منابعنورپردازی در طول روز نورپردازی موضعی یا زمینه‌ای تابلوها و شماره‌ها و به کارگیرینورهای کفی فراافکن در امتداد جداره‌های راهروها می‌تواند متناوباً صحنه‌های نمایشیمتنوعی ایجاد کند. به طور کلی نورهای خطی، ممتد و قابل تعقیب از جمله تمهیداتیهستند که برای مسیرهای گذر مناسب به نظر می‌رسند. به منظور صرفه‌جویی در مصرف انرژیدر نورپردازی‌هایی که ممکن است در راهروها شبانه روز فعال باشد CFL یا لامپ‌هایفلورسنت فشرده توصیه می‌شود. در بعضی از هتل‌ها فضای ارتباطی با کیفیتی رعب‌آورطراحی شده و به هدر می‌رود؛ به نحوی که ساکنین هتل مایلند بی‌تامل سریعاً از آنعبور کنند. روش نورپردازی صرفاً سقفی، بیشتر به ایجاد سایه‌ها می‌پردازد تانورپردازی، و چون سناریویی برای طراحی نور ندارد، بی‌هیچ مزیتی تشخیص چهره‌ها واماکن را دچار اختلال و ابهام می‌کند. در کنار این نوع نورپردازی، بهتر است کهجداره‌های عمودی نیز نورانی شود تا حس تهدید شدن و ترس از فضای بسته را کاهش دهد. اگر راهرو طولانی باشد (که در بیشتر موارد چنین است) لازم است که این فاصله درنقاطی شکسته شود و این کار می‌تواند به کمک تعریف واحه‌هایی از نور حجمی صورت گیرد. در هرجایی که لازم باشد می‌توان نور خطی را که دنبال‌کننده‌ی مسیر است با نورپردازییک شی تزیینی، درهای عبور، لوسترهای آویز یا دیواری قطع کرد و یک ایست بصری در ریتمایجاد کرد.
رستوران و نوشگاه: هرچند به جهت صرفه‌جویی انرژی و نگهداری لازم به نظر می‌رسد که در همه‌ی قسمت‌های یک هتل لامپ‌ها و منابع نوری مشابه به کار گرفته شود تا هزینه‌ها کاهش یابد و راندمان عملی بالا رود، اما ضرری که یکنواختی و کسالت بار بودن فضاها در دفع مراجعان ایجاد می‌کند بسیار قابل توجه است. بررسی انواع هتل‌ها ثابت می‌کند که فضای رستوران و قهوه‌خانه‌ها بهتر است کاملاً متفاوت و با نورپردازی ویژه طراحی شود و حتی ورودی مجزا و فضای روان‌شناختی متفاوتی برای آنها خلق شود. در بسیاری از کشورهای جنوب آسیا که مکان‌های غذاخوری در کنار هتل تعریف می‌شوند و کمتر به رستورانی مجزا برمی‌خوریم، به صورت عرف رستوران با هویتی مستقل طراحی می‌شود و زیرمجموعه‌ای از امکانات اقامتگاه به حساب نمی‌آید. مهم‌ترین عامل در تجربه‌ی خوردن و آشامیدن، طبیعت اجتماعی آن است. موضوع اصلی نورپردازی این فضاها آن است که مردم چگونه به نظر رسند و چه احساسی داشته باشند. چهره‌ها باید آرام و گرم به نظر رسند، پس باید نورپردازی تعدیل شده‌ای از سمت بالا و طرفین که از پدید آمدن سایه‌های تیز و تیره جلوگیری می‌کند صورت گیرد. نور باید فضایی ملایم خلق کند و بدین منظور با در نظر گرفتن میزان نور روز در هر ساعت یک سیستم کنترل هوشمند نور که فضاهای صبحانه، ناهار و شام را به درستی نورپردازی کند، ضروری می‌نماید. نورپردازی باید فضای بصری را برانگیزاند. با توجه به نوع غذایی که در هر رستوران سرو می‌شود می‌توان نورپردازی را چنان تعریف کرد که مدت زمانی که مشتری می‌تواند در محل بماند، تعیین شود. مثلاً در رستوران‌های غذای سریع یا آماده ممکن است ضمن بهره‌گیری از مصالح سرد و فلزی- انعکاسی از نورهای تند و رنگی بهره گرفته شود که ماندن مشتری را در زمان طولانی میسر نسازد چون در این گونه مکان‌ها غذا باید سریع آماده و خورده شود و جای تامل و نشستن طولانی نیست. اما در رستوران‌های مجلل که قاب